Obsesif Kompulsif Bozukluk Temaları

Dinî, ahlaki ya da etik normları ihlal ettiğini düşünmekle meşgul olunur. Kişi, dini kurallara ya da ahlaki normlara uygun davranmadığına dair yoğun suçluluk yaşar. “Günah işledim mi?”, “Tanrı beni affeder mi?”

​

Temizlik takıntısı, kişinin çevresinin “tam ve düzenli ” olması için yoğun bir ihtiyaç hissetmesiyle karakterizedir. Burada amaç, kirden korunmak olabileceği gibi; zihinsel bir rahatlama, kontrol duygusu ve içsel bir “doğruluk” hissine ulaşmaktır.

Kişi kendine ya da başkalarına istemeden zarar vereceği düşüncesiyle gelir. Kısa bir anlık “kötü düşünce” hemen panik yaratabilir. 

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) yaşayan kişilerde sıkça görülen, ancak çoğu zaman dile getirilmesi zor bir durum da “groinal response” olarak adlandırılan genital bölgede istemsiz şekilde ortaya çıkan uyarılma hissidir.

“Doğru kişiyle miyim? Partnerimi gerçekten seviyor muyum? Onun kusurları beni hep rahatsız edecek mi?” gibi romantik ilişkilerle ilgili yoğun şüpheler ve kesinlik arayışıyla karakterizedir. Kişi, ilişkisinden emin olamaz ve sürekli analiz halindedir.

Kişi, nefes alışverişi, göz kırpma, kalp atışı gibi genellikle farkında bile olmadığımız otomatik bedensel işlevleri bilinçli şekilde algılar ve bu farkındalıktan çıkamaz. Odaklanmayı bırakma çabası bizzat bir kompulsiyona dönüşebilir.

Kirlenme sadece fiziksel değil, sembolik ya da duygusal bir içerik taşır. Kişi, ‘kötü’ bir kişiyle konuşmak ya da travmatik bir olayı hatırlamak gibi durumlardan sonra kirlenmiş hissedebilir.“Zihinsel temizlik” ya da sembolik olarak arınma davranışları görülebilir.

Bazı ritüellerin ya da düşüncelerin gerçek dünyada etkisi olacağına inanılır. “Kötü bir düşünce aklımdan geçti, işim rast gitmeyecek”, “Bugün yağmur yağarsa iş yerinden kovulacağım”, “Uçmadan önce anneme mesaj atmazsam uçak düşebilir, o yüzden mesaj atayım” gibi zihinsel süreçler görülebilir.

“Bu hareketi doğru yapmadım, tekrar denemeliyim. Nesneler simetrik değilse odaklanamam.” Bu tür OKB’de kişi, nesnelerin düzeni, hareketlerin simetrisi ya da “doğru hissettirme” durumu konusunda takıntılıdır.

Zihinden sayı sayma, belirli bir sayıya ulaşma ya da bir eylemi belirli sayıda tekrar etme dürtüsüyle gelen bir OKB alt türüdür.

​

Kişi başkalarından tekrar tekrar “kötü biri olmadığı”, “yanlış bir şey yapmadığı” ya da “düşüncelerinin korkunç olmadığı” yönünde güvence arar.

Beden algısı bozukluğu, kişinin dış görünümünde bir veya birçok kusuru olduğuna inanması ve bu kusurla ilgili yoğun kaygı yaşamasıyla karakterizedir. 

Trikotillomani, kişinin yoğun stres, kaygı ya da zorlayıcı duygular yaşadığı anlarda tekrarlayıcı şekilde saçlarını, kaş veya kirpiklerindeki tüyleri koparmasıyla karakterizedir.

Temizlik olsun diye elimi yıkıyorum ama hiçbir zaman yeterince temiz hissedemiyorum” gibi duygular burada sık görülür.  Bu alt tür, kişinin kendisi ya da başkaları için mikrop, kir ya da bulaş konusunda ağır korkular yaşamasıyla karakterizedir.

Burada düşünceler “Ben gerçekten var mıyım?”, “Tanrı var mı?”, “Hayatın anlamı ne?” gibi derin felsefi sorulara odaklanır. Soruları %100 kesinlikle yanıtlamak isteriz—oysa bu sorular genelde cevapsızdır.

​

Kişi istemediği halde zihnine çocuklara yönelik cinsel içerikli düşünce gelmesinden korkar. Bu düşünceler arzudan değil, kişiyle uyuşmadığı için korkutucudur.

Bu alt türde fiziksel kompulsiyon yoktur. Düşünceler zihinde döner, ruminasyon yaparız. Düşünceler ve duygular dayanılmaz derecede acı verici olabilir.

​

Kişi bedenindeki duyumları ya da olası hastalık belirtilerini aşırı şekilde izler, yorumlar ve genellikle ciddi bir hastalığı olduğu düşüncesinden kurtulamaz. Sürekli test yaptırma, doktora başvurma veya semptomları Google’da arama gibi kompulsiyonlar görülebilir.

“Ya aslında eşcinselsem? Ya biseksüelsem ama farkında değilsem? Ya hissettiklerim doğru değilse?” gibi sorular görülebilir. Bu tür OKB’de kişi, cinsel yönelimiyle ilgili şüphelere saplanır ve bu konuda kesinlik arayışı içine girer.

Kişi, geçmişte olup olmadığı belirsiz bir olayı hatırlıyormuş gibi hisseder ve “ya gerçekten yaptıysam?” şüphesi öylesine güçlüdür ki, bu kaygıyı azaltmak için zihinsel ya da davranışsal tekrarlara başvurur.

Hamilelikte ya da doğum sonrası dönemde anneye dair obsesyonlar öne çıkar. “Bebeğe zarar verirsem?”, “Anne olmaya hazır mıyım?”, “Bebek genetik ya da zihinsel hastalıkla mı doğar?” gibi düşüncelere sık sık rastlanır.

​

​

Bu türde kişi, sorumluluk duygusunu aşırı şekilde yüklenir ve olası olumsuz sonuçlardan kendini sorumlu tutar.

​

Kapı kilitlendi mi? Ocağı kapattım mı? Elektrikleri fişten çektim mi? — Kişi bu gibi konularda tekrar tekrar kontrol etme ihtiyacı hisseder. Sadece fiziksel değil, zihinsel kontrol etme davranışları da görülebilir:

“Ya intihar edersem? Ya farkında olmadan böyle bir şey yapmaya eğilimliysem?” Bu alt tür, kişinin istemediği halde kendisine zarar vereceği korkusunu merkez alır. 

İşlevsel değeri olmayan ya da duygusal bir anlam yüklenen nesneleri atamama durumudur. Kaybetme düşüncesi yoğun kaygıya yol açabilir.

Deri yolma bozukluğu, kişinin derisini tekrar tekrar koparma, sıkma, kaşıma ya da tahriş etme davranışlarıyla kendini gösterir.

​